Evensong

Geloof het of niet, maar toen ik in Oxford studeerde, was ik een trouw kerkganger: elke zondag Evensong in de Anglicaanse kerk. Ik ging zelfs voor in de dienst, zoals het een lid van een Chapel Choir betaamt. Na een paar maanden kende ik het Onze Vader uit mijn hoofd, en het Magnificat en het Nunc Dimitis – allemaal in het Engels natuurlijk. Een beetje zingen, een beetje bidden, een beetje reflecteren op mezelf op een vast moment in de week. Ik vond het prettig, mede dankzij het feit dat is als kind nooit naar een of andere kerk heb gehoeven, denk ik.

En ik leerde eindelijk eens goed van blad zingen, want repetities, daar doen die Engelsen niet aan. Gewoon luisteren naar het orgel. Als je een beetje handig bent, kom je vanzelf mee.

Mageshen is opgegroeid in de protestantse kerk. Maar zijn protestantse kerk staat mijlenver af van de Anglicaanse kerk in Oxford. Mageshens kerk in zijn township Chatsworth is een gospelkerk naar Afro-Amerikaans model. Honderden swingende Indiërs die het kastensysteem vaarwel hebben gezegd en als toegewijd volgeling van Jezus verder door het leven gaan.

En bij een gospelkerk hoort gospelmuziek. En gospelmuziek komt van de blues. En – zo drukt Mageshen me dagelijks op het hart – als je een beetje jazzmusicus wilt zijn, dan moet de gospel en de blues je in de ruggegraat zitten, anders kun je er maar beter niet aan beginnen.

Ik vind het fascinerend om te zien hoe de kerk net als in de Europese middeleeuwen, renaissance en barok nog steeds een centrale functie heeft in het voortbrengen van musici, omdat mensen van kindsbeen af getraind worden: van blad lezen omdat er geen tijd is om te repeteren, improviseren omdat de communie wat langer duurt, transponeren omdat de kerkgemeente een toon gezakt is, het komt allemaal voort uit de praktijk van een kerkdienst.

En de arm van de kerk strekt over de hele wereld, zeker als ie Afro-Amerikaans is. In het noorden van Los Angeles, op een uurtje rijden van ons huis, zo ontdekte Mageshen, zit een makker van hem uit Chatsworth. Een reusachtige Indiër met een roze overhemd en een glitterjas aan en een klef matje in zijn nek. Hij heeft het van Zuid-Afrikaanse townshipknul tot Californische tv-dominee geschopt met een kerk in een oude loods op een industrieterrein. Dus wij naar die kerk op Palmzondag, een prachtig begin van de Goede Week.

Het was in één woord geweldig. Ik heb nooit geweten dat naar de kerk gaan zo leuk is; ik werd er helemaal blij van. Behalve met nog een andere vrouw en de (erg goede!) pianist, was ik de enige witte. Verder zwarte mensen en anderhalve Indiër, dus ik viel erg op. We gingen een beetje acherin zit, maar dicht genoeg bij de musici, zodat Mageshen me uit kon leggen hoe het werkte: twee drumstellen, een elektrische gitaar, een vleugel met daarbovenop een synthesizer. ‘Aaaah’ zei Mageshen ‘geen bassist. Nu moet de pianist de baslijn op de synthesizer spelen. Dat gebeurt nou altijd bij die kerkdiensten. Er mist altijd wel een instrumentalist. In Chatsworth hadden we wel eens een dienst zonder drummer. Kun je het je voorstellen? Een kerkdienst zonder drumstel!’ Ik staarde hem blank aan en daar moesten we erg om giechelen.

Toen kreeg de pastor Mageshen in het oog. ‘Timmy!’ riep hij uit en kwam op ons toelopen. ‘Timmy man! How you doin’? [Tegen zijn vrouw:] Edna, look who’s here; it’s Timmy from Chatsworth!’ En plotseling was Mageshen weer Timmy. En waren we weer even in de Indiase township van Durban, Zuid Afrika, daar midden in Californië. ‘Hoe gaat het met die? En met die…? En weet je nog toen…?’

De avond hield het midden tussen een open podium en een kerkdienst. Iedereen deed wat, jong en oud, allemaal voor en over god natuurlijk, maar toch ook gewoon voor de leuk en voor de plaatselijke gemeenschap. Een rapper met een gedicht over Jezus aan de voordeur en Satan aan de achterdeur. Een kinderkoortje met een gospel. En een 200 kilo zware kerel die een hart-ver-scheu-ren-de spiritual zong, alsof hij zo van een katoenplantage het podium op kwam lopen.

Ik voelde me erg groot en ‘wit’, aanvankelijk. We moesten natuurlijk weer meteen meedoen, zoals dat gaat in Afrika: ‘get on y’r feet and get y’r hands together. C’mon. Halleluja!’ en ik voelde me zo houterig tussen die uitzinnig swingende negers met hun armen omhoog naar de heer. Maar na een uurtje ofzo deed ik gewoon mee. Je kan er gewoon echt niet bij stil blijven zitten; het dak swingde van die loods af.

Tussen de optredens door werd er uit de bijbel gelezen door de Indiase tv- dominee: Mattheus. Het hele lijdensverhaal langs. Het was mijn speciale zwarte Mattheuspassie op Palmzondag. In Europese kerken is het allemaal zo ernstig. Jezus is gestorven voor onze zonden: ‘Aus Liebe will mein Heiland sterben.’ En het is gebeurd omdat wij allemaal zulke afschuwelijke zondaars zijn. Schlecht. Schlecht. Schlecht. Schuld. Schuld. Schuld.

In deze kerk was de boodschap hetzelfde maar de lading volstrekt anders: is er iemand in de zaal die wil verklaren dat ie geen zondaar is? Niemand? Tuurlijk niet. Wie zegt dat ie geen zondaar is, is een leugenaar, want we doen allemaal wel eens iets niet goed. En weet je wat nou zo geweldig is: Jezus is daarvoor aan het kruis gaan hangen. Wat een ontzettend toffe gast, die Jezus, dat ie dat voor ons doet. Daar zijn we blij mee, daar zijn we dankbaar voor, en daarom gaan we de heer daar eens even ont-zet-tend voor bedanken vanavond’, alof ie zei: ‘vanavond gaan we eens even ont-zet-tend lekker neuken.’ En daar stond het volgende koor alweer een aanstekelijke gospel te zingen. ‘And on y’r feet, and get y’r hands together. Halleluja. Amen’

Persoonlijk heb ik Jezus altijd al een toffe gast gevonden. Maar hoe zijn dood te maken heeft met onze zonden heb ik nooit goed begrepen en ik geloof ook niet dat ie een god is, al was het maar omdat ik denk dat god door mensen gemaakt is en mensen niet door god. Maar ik heb wel een hele blije avond gehad. ‘I have the joyful bells of Jesus ringin’ in my heart! Oh yeah!’ Waarom is zoiets bij EO-ers nou zo irritant en zo leuk bij de negers in LA? Mageshen wist het antwoord wel: goeie muziek.